متقال آب رفت، پارچه های صنعتی پنبه نساجی سنتی را زدند - وبلاگ عینک من

به گزارش وبلاگ عینک من، خبرنگاران - گروه استان ها: صنایع دستی هر قوم و ملتی، معرف ذوق و خلاقیت های آنان در پاسخ به نیازهای مادی و معنوی در مرحله مشخصی از تاریخ و تجلی ویژگی های فرهنگی و مظهر تمدن انسان های هر جامعه درگذر تاریخ است.

استان چهارمحال و بختیاری یکی از استان های تاریخی و قدیمی کشور است که مهد فراوری بسیاری از صنایع دستی کشور به شمار می رود. عشایری بودن این استان و وجود منابع اصلی فراوری صنایع دستی در این استان موجب شده است که مردم این استان از دیرباز در فراوری صنایع دستی فعالیت نمایند.

این استان به واسطه داشتن مراتع سرسبز و وجود علوفه فراوان در طبیعت مرکز پرورش دام سبک بوده و همین امر موجب شده است که این استان یکی از مهم ترین فراورینمایندگان پشم و پوست در کشور محسوب گردد.

وجود پشم ارزان قیمت و چرم موجب شده است که بیشتر صنایع دستی این استان در حوزه نساجی و بافت ها قرار گیرد. صنایع دستی بختیاری فقط انواع بافت ها را شامل می گردد و تقریباً اغلب زنان و دختران ایلیاتی با آن ها آشنایی دارند.

صنایع دستی چهارمحال و بختیاری شامل متقال، قالی، خرسک، سیاه چادر، چوقا، موج، وریس، قفل، گیوه ، محصولات نمدی و... است و در این میان مهد متقال بافی استان چهارمحال و بختیاری بوده که در حال حاضر این هنر دستی منسوخ شده است.

نام هنر: متقال بافی

شهر زادگاه هنر: همه شهرهای و روستاهای چهارمحال و بختیاری

معرفی کوتاه هنر: متقال نوعی پارچه است که به دست زنان بختیاری فراوری می شده و از این پارچه تن پوش های بهاری و تابستانی برای همه اعضای خانواده دوخته می شده است.

بیشترین کاربری: برای دوخت انواع لباس های بهاری و زمستانی اعضای خانواده در چهارمحال و بختیاری استفاده می شده است.

هنرمندان به نام این عرصه: زنان بختیاری

شرایط فعلی این هنر در استان: به طور کامل منسوخ شده است.

علل رکود و مهم ترین چالش های پیش روی احیا: ورود پارچه های ارزان قیمت با جلوه های زیبا و متنوع

ارائه راهکارهای حفظ و احیاء: آموزش متقال بافی و معرفی این هنر

برای بافتن متقال زنان بختیاری از پنبه گیاهی پارچه فراوری می کردند، به این گونه که ابتدا پنبه خام را از استان هم جوار(اصفهان) تهیه و سپس با ابزاری به نام چله آن را می ریسیدند و آن را تبدیل به نخ پنبه ای می کردند.

سپس با پنبه نخی و بهره گیری از دستگاه متقال بافی آن را تبدیل به پارچه می کردند و هنگامی پارچه فراوری می گردد با پارچه فراوریشده انواع لباس های بهاری و تابستانی برای اعضای خانواده خود می بافتند.

لباس های دوخته شده با متقال شامل دامن، روسری، چادر، پیراهن زنانه و مردانه، شلوار مردانه و... بوده است.

مردان بختیاری با بهره گیری از هنر زنان استان چهارمحال و بختیاری پوشش های گیاهی در تابستان و بهار به تن می کردند که سختی کار مزرعه و دامداری را برای آن ها کاهش می داد.

متقال بافی در چهارمحال و بختیاری منسوخ شد

کارشناس صنایع دستی و بازرگانی اداره کل میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری در این خصوص به وبلاگ عینک من گفت: متقال بافی در گروه نساجی سنتی طبقه بندی شده که از این هنر پارچه پنبه ای فراوری می شده است.

محمدرضا طاهر پور ادامه داد: حرفه متقال بافی مخصوص بانوان چهارمحال و بختیاری و توسط یک دستگاه که دارای پدال بوده بافته می شده است.

وی ادامه داد: ماده اولیه متقال پنبه بوده که از منطقه لنجان اصفهان به استان چهارمحال و بختیاری آورده و توسط ابزاری به نام چله به نخ تبدیل می شده و این نخ با دستگاه وردی یا پدالی به پارچه تبدیل می شده است.

وی گفت: زنان بختیاری با بهره گیری از پارچه پنبه ای فراوریشده لباس های بهاری و تابستانی برای همه اعضای خانواده می دوختند.

کارشناس صنایع دستی و بازرگانی اداره کل میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری بیان داشت: هم اکنون حدود 50 تا 60 سال است که این هنر در این استان منسوخ شده است.

وی ادامه داد: علت منسوخ شدن این هنر در استان ورود پارچه های صنعتی با جنس های متفاوت و رنگ های متنوع بوده است که موجب کمرنگ شدن این هنر دستی در استان چهارمحال و بختیاری شده است.

کارشناس صنایع دستی و بازرگانی اداره کل میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری مطرح کرد: تغییر الگوی مصرف و بهره گیری از تنوع در محصولات پوشیدنی موجب شده که این هنر کاملاً در استان چهارمحال و بختیاری منسوخ گردد.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری نیز در این زمینه در تبادل نظر با وبلاگ عینک من با اشاره به منسوخ شدن رشته متقال بافی در استان چهارمحال و بختیاری، اضافه کرد: متقال بافی هنری بوده است که زنان استان چهارمحال و بختیاری با بهره گیری از پنبه خام فراوری پارچه و نیازهای پوشاکی خود تأمین می کردند.

مهراب رئیسی مطرح کرد: مردم چهارمحال و بختیاری به واسطه شرایط توپوگرافی خاص و نبود امکان زیاد برای مسافرت به نقاط مختلف کشور تمام نیازهای خود را تأمین می نموده اند که مهم ترین آن فراوری پارچه پنبه ای بوده است.

مهراب رئیسی اعلام کرد: امروزه صنایع دستی در دنیا در حال تبدیل شدن به منبع مالی است ولی در کشور ایران به دلایل گوناگون از ارزش و صندلی واقعی خود فاصله گرفته است.

وی اعلام کرد: متأسفانه افزایش مهاجرت از روستا به شهرها و گرایش مردم به مشاغل واسطه ای سبب شده است که صنایع دستی به دست فراموشی سپرده گردد.

وی توضیح داد: این فراموشی از بین بردن هنر- صنعت نیست بلکه فراموشی فرهنگ و اعتقادات مردمان این استان است.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: ورود کالاهای خارجی به کشور سبب رکود بازار بسیاری از رشته های صنایع دستی و از دست دادن شغل بسیاری از افراد در این حوزه شده است.

رئیسی گفت: این موضوع سبب به فراموشی سپردن بسیاری از رشته های صنایع دستی استان شده است که با کوشش های صورت گرفته از سوی اداره کل میراث فرهنگی تعداد شاغلان و فراورینمایندگان محصولات صنایع دستی در استان فرایند روبه رشدی را داشته است.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری گفت: با برنامه ریزی در راستای تقویت ظرفیت های فراوریی و تجاری صنایع دستی و ارتقای صادرات و توسعه صنایع دستی استان سعی در رشد همه جانبه صنایع دستی تا انتها افق 1404 در استان داریم.

به هر روی با توجه به اینکه این هنر کاملاً منسوخ شده است و خبری از پارچه های پنبه ای اصل سنتی نیست، جوانان کشور می توانند با فراگیری این هنر زمینه فراوری پارچه های پنبه ای سنتی را فراهم و با ایجاد خلاقیت در فراوری پارچه سنتی، زمینه فراوری و فروش صنایع دستی و اشتغال خود را ایجاد نمایند.

در عصر مدرن و تکنولوژی همچنان کسانی بوده که به دنبال خرید محصولات سنتی و اصل هستند که باید از این ظرفیت استفاده و زمینه احیا محصولات دستی منسوخ شده استان از جمله متقال بافی را فراهم کرد.